Ποια είναι για σένα η απόλυτη έκφραση ευτυχίας;
Δεν νομίζω να υπάρχει κάτι τέτοιο. H απόλυτη ευτυχία. Υπάρχουν ευτυχισμένες στιγμές, «δοξαστικές» στιγμές. Η ευτυχία δεν είναι «καταστατική». Είναι πάντα «σε σχέση με» κάτι άλλο.
Η ευτυχία πηγάζει από μέσα μας ή έρχεται από εξωτερικούς παράγοντες;
Δεν μπορείς να είσαι «ευτυχισμένος» ερήμην. Ο Άλλος είναι πάντα ο καθρέφτης μας. Όπως είπα και πριν η ευτυχία είναι πάντα σε «σχέση με».
Είσαι αποφασισμένος να δίνεις ευκαιρίες στον εαυτό σου να ζει ευτυχισμένα;
Η ευτυχία δεν είναι θέμα προσωπικής βούλησης. Αλλοίμονο να προσπαθείς να «οργανώσεις», να δώσεις συνειδητά «ευκαιρίες» στην ευτυχία σου. Η ευτυχία, ό,τι κι αν σημαίνει, θα σε βρει ακριβώς όπως γίνεται σε όλα τα πράγματα στη ζωή, εκεί που δεν το περιμένεις. Πάντως, αν δεν αρνηθείς την ασφάλειά σου δεν θα βρεις ποτέ την ευτυχία σου. Αυτός ο ψυχαναγκασμός της ασφάλειας, η τάση μας να ελέγχουμε τα πάντα πριν μας βρει κάτι κακό, μας εμποδίζει να επιθυμούμε, να δρούμε, να ρισκάρουμε. Η ευτυχία δεν χαρίζεται, κερδίζεται.
Εάν δεν υπήρχε κριτική ή έπαινος, τι θα ήσουν σήμερα;
Ως προς τον έπαινο, απόλυτα ο ίδιος. Ο έπαινος είναι μια πρόσκαιρη επιβεβαίωση, ενώ η κριτική, εάν είναι καλόπιστη, μπορεί να σε βοηθήσει. Και, προσωπικά, με έχει.
Πρέπει να υποφέρουμε για να γίνουμε σπουδαίοι;
Το θέμα δεν είναι να γίνουμε σπουδαίοι, κανένας «σπουδαίος» δεν αισθάνεται σπουδαίος. Αν το ’νιωθε δε θα ήταν. Ούτε το να υποφέρεις είναι φυσικά προϋπόθεση. Είναι ένα στερεότυπο που φθίνει, σαν αυτό που έλεγε ο Νόρμαν Μέιλερ ότι ο συγγραφέας πρέπει να είναι πρώην δυστυχισμένος. Και τα δυο. Πρώην για να έχει την απόσταση και δυστυχισμένος για αν έχει την εμπειρία. Μου ακούγεται πολύ παλιό πλέον. Εξάλλου δεν νομίζω να υπάρχει συνειδητά ον που να μην έχει υποφέρει, έστω και λίγο.
Πώς θέλεις να επηρεάζεις και ποιόν;
Δεν θέλω να επηρεάζω κανέναν. Εκείνο που θα θελα είναι να αφορώ κάποιον.
Για ποιο λόγο εργάζεσαι;
Γιατί το επιθυμώ βαθύτατα.
Ποιο είναι το πιο αφελές πράγμα που πίστευες παλιότερα;
Ότι σκοπός της ζωής μας είναι η ευτυχία. Αφελέστατη «ζωτική» ψευδαίσθηση.
Αν είχες ένα βάθρο, ποιον θα έβαζες επάνω;
Δεν πιστεύω σε βάθρα και τελετουργίες. Τα βάθρα είναι για τα αγάλματα.
Είσαι εξαρτημένος από κάτι θετικό;
Θα έλεγα από τη δουλειά μου.
Ποιο μότο, σκεπτικό, νόμο ή παγκόσμια σοφία θα ήθελες να καταργήσεις;
«Όταν θέλεις κάτι πολύ, το συμπάν συνωμοτεί υπέρ σου», δε τι θυμάμαι ακριβώς, αλλά κάπως έτσι το είπε ο αρχιμάστορας της κοινοτοπίας Κοέλιο.
Τι θα μάθαινες σε ένα παιδί για το χρήμα;
Ότι είναι απλά ένα μέσον. Κι όχι ο σκοπός.
Τι προσπαθείς να ανακαλύψεις;
Περισσότερη αλήθεια, όλο και περισσότερη .
Ποια πράσινη καθημερινή συνήθεια ακολουθείς για το καλό όλων;
Χμμ, δεν πετάω τις γόπες στο δρόμο.
Για τι πράγμα είσαι ευγνώμων;
Για το ότι μου δόθηκαν ευκαιρίες.
Μπορείς να συγχωρείς;
Επιβάλλεται να συγχωρείς, Είναι απαραίτητη πράξη ωρίμανσης.
Tι σου δίνει χαρά;
Ο άνθρωπος μου.
Γιατί βρίσκεσαι σε αυτό τον κόσμο;
Για να μάθω και να νιώσω.
Τι συμβουλή θα έδινες, αν είχες την ευκαιρία, στο νεότερο εαυτό σου;
Ώπα, σιγά, με το ποτό.
Ερωτηματολόγιο: Κατερίνα Τσεμπερλίδου
