Είναι μεγάλη αλήθεια πως η πορεία του ελληνικού μπάσκετ τα τελευταία 30 χρόνια περίπου, μοιάζει με παραμύθι. Ένα ωραίο παραμύθι. Σε αυτό το παραμύθι, έχουμε ένα φτερωτό άγγελο που ήρθε από τις ΗΠΑ και μας δίδαξε το μπάσκετ (Νίκος Γκάλης), δύο στρατηγούς που δημιούργησαν τις βάσεις της ανάπτυξης του αθλήματος, (Γιάννης Ιωαννίδης και Κώστας Πολίτης) και έναν «Δράκο», τον εξισορροπητή του ρυθμού του Άρη και της Εθνικής, Παναγιώτη Γιαννάκη. Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχάσουμε πως αυτό το παραμύθι, είχε και Γιουγκοσλάβους…ήρωες. Ας δούμε πέντε από αυτούς.
1) Μπόζινταρ Μάλκοβιτς.
Από τους ευλογημένους της μεγάλης Γιουγκοπλάστικα και μάλιστα, ο αρχιτέκτονάς της. Κατέκτησε 3 συνεχόμενα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα (1989, 1990, 1991). O Μπόζινταρ Μάλκοβιτς, εργάστηκε με ιδιαίτερη επιτυχία στη Λιμόζ, κατακτώντας το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα το 1993, εδώ στα μέρη μας. Στο ΣΕΦ. Το 1995, αναλαμβάνει τον Παναθηναϊκό και την άνοιξη του 1996, οδηγεί τον Παναθηναϊκό στην κατάκτηση του πρώτου ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ελληνικής ομάδας. Φανατικός υποστηρικτής της πειθαρχίας και της αμυντικής διάθεσης των ομάδων του, ο Μάλκοβιτς επηρέασε σημαντικά το ελληνικό μπάσκετ παρά το γεγονός ότι δεν παρέμεινε στην Ελλάδα πολύ, όπως οι Ίβκοβιτς και Ομπράντοβιτς.
2) Ο «Γκαστόνε»…Ζέλικο Ομπράντοβιτς.
Τα λόγια είναι περιττά. Έχει κατακτήσει όποιον τίτλο υπάρχει στην Ευρώπη. Πρωταθλητής Ευρώπης για 8 φορές στην καριέρα του, με 4 διαφορετικές ομάδες. Αναμφίβολα, έχει τη συνταγή της επιτυχίας. Το καλοκαίρι του 1999, το ελληνικό μπάσκετ είχε τη χαρά να έχει έναν προπονητή που ήρθε μεγάλος και έφυγε πολύ μεγάλος. Ο πρώτος του τίτλος (1992) σαν προπονητής, κατακτήθηκε προπονώντας την ομάδα της καρδιάς του, την Παρτιζάν της οποίας ήταν παίκτης. Το 1994, κατακτά το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα με την Μπανταλόνα και την αμέσως επόμενη χρονιά, με τη Ρεάλ Μαδρίτης. Και στους δύο τελικούς, αντιμετώπισε τον Ολυμπιακό. Το 2000 κατακτά τον πρώτο του ευρωπαϊκό τίτλο με τον Παναθηναϊκό, κερδίζοντας την Μακάμπι με 73-67 στο κλειστό της Πυλαίας. Ακολούθησαν όχι ένα, ούτε δύο…αλλά τέσσερα ακόμη ευρωπαϊκά. Το 2002 στην Μπολόνια, το 2007 στην Αθήνα, το 2009 στο Βερολίνο και το 2011 στη Βαρκελώνη. Αν προσθέσουμε και τα 2 κύπελλα Ευρώπης, (1997 με Ρεάλ και 1999 με Τρεβίζο) έχουμε 10 διασυλλογικούς τίτλους. Με την εθνική ομάδα της χώρας του (Σερβία) κατάφερε να κερδίσει το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1997 και το Παγκόσμιο της επόμενης χρονιάς. Η συνεισφορά του στο ελληνικό μπάσκετ, τεράστια. Όχι μόνο σε επίπεδο τίτλων, αλλά και στη βελτίωση των παικτών που είχαν την τύχη να συνεργαστούν μαζί του.
3) Ντούσαν Ίβκοβιτς…ο «Σοφός».
Ο Ντούσαν Ίβκοβιτς, είναι ο «δάσκαλος» του Ομπράντοβιτς. Δεν το λέει εκείνος, ή κάποιος άλλος. Ο ίδιος ο Ομπράντοβιτς το έχει παραδεχτεί ανοιχτά. Ο Ίβκοβιτς ξεκίνησε να προσφέρει στο ελληνικό μπάσκετ, θέτοντας τις βάσεις του μεγάλου Άρη (1980-1982). Το 1992 και αφού για 10 χρόνια προπόνησε ομάδες της πατρίδας του, ο Ίβκοβιτς ως προπονητής του ΠΑΟΚ, οδηγεί την ομάδα στην κατάκτηση του ελληνικού πρωταθλήματος. Το 1996, έρχεται για να αντικαταστήσει τον Γιάννη Ιωαννίδη στον πάγκο του Ολυμπιακού και το επόμενο καλοκαίρι, θα τον βρει εκείνο και τον Ολυμπιακό, πρωταθλητές και κυπελλούχους Ελλάδας, αλλά και Ευρώπης.
Το 1999, οδηγεί τον Ολυμπιακό ξανά στο φάϊναλ φορ του Μονάχου και την επόμενη χρονιά, αναλαμβάνει την ΑΕΚ με την οποία κατακτά το ευρωπαϊκό κύπελλο Σαπόρτα (2000). Στην ΑΕΚ, δημιούργησε μια ομάδα που λίγα χρόνια μετά κατέκτησε το πρωτάθλημα Ελλάδας και μαζί με αυτό, δημιούργησε παίκτες που εξέλιξε περαιτέρω στη μεγάλη ΤΣΣΚΑ Μόσχας. Στη χώρα μας, ξαναήρθε το 2010, πάλι για τον Ολυμπιακό, πετυχαίνοντας κάτι ανεπανάληπτο. Οδήγησε μια νέα ομάδα στην κορυφή της Ευρώπης και της Ελλάδας. Η συνεισφορά του Ντούσαν Ίβκοβιτς στο ελληνικό μπάσκετ είναι ανεκτίμητη.
4) Ζάρκο Πάσπαλι.
Πριν διαμελιστεί η Γιουγκοσλαβία, ήταν μαζί με την ομάδα της ΕΣΣΔ, η μόνη που μπορούσε να κοιτάξει στα μάτια τις ΗΠΑ. Ο Ζάρκο Πάσπαλι, ήταν ένα καθαρόαιμο ταλέντο της μεγάλης των «Πλάβι» σχολής. «Αριστούχος» του μπασκετικού σχολείου που λεγόταν Παρτιζάν, ο Πάσπαλι έρχεται στον Ολυμπιακό το 1991 και τον οδηγεί μαζί με τον Γιάννη Ιωαννίδη στους τελικούς του πρωταθλήματος, ενώ μια χρονιά πριν ήταν στην ανυπαρξία. Μέχρι και το 1994, ο Πάσπαλι γίνεται ο φυσικός ηγέτης της ομάδας του Ολυμπιακού και οδηγεί εκ του ασφαλούς την ομάδα σε τελικό του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος και σε πρωταθλήματα Ελλάδας. Την επόμενη σεζόν πάει στον Παναθηναϊκό. Η σεζόν 1997-1998 τον βρίσκει κυπελλούχο Ελλάδας με την ομάδα του Άρη. Γεννημένος σκόρερ, ο Ζάρκο Πάσπαλι αδίκησε τον εαυτό του καθώς σε ηλικία 23 ετών αποκτήθηκε από τους Σπερς στο ΝΒΑ αλλά η κακή εξωγηπεδική του ζωή, δεν μπόρεσε να συμβιβαστεί με το ρυθμό των προπονήσεων της Αμερικής.
5) Ο βασιλιάς Ντέγιαν…
Πρόκειται για έναν μύθο του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Με την εθνική Γιουγκοσλαβίας, έχει κατακτήσει 3 ευρωπαϊκά πρωταθλήματα και 2 παγκόσμια. Ο Παναθηναϊκός και το ελληνικό μπάσκετ, είχαν την τύχη να χαρούν έναν από τους μεγαλύτερους παίκτες της Ευρώπης. Ο Ντέγιαν Μποντίρογκα, δεν είχε «θέση» στο γήπεδο. Είχε «θέσεις». Ανά δίλεπτα και τρίλεπτα, τον έβλεπες να είναι οργανωτής, μετά να πηγαίνει στη θέση τρία, να σκοράρει από παντού, να πασάρει από παντού. Μολονότι η ταχύτητα δεν ήταν το μεγάλο του πλεονέκτημα, ήταν εξαιρετικά απρόβλεπτος. Το 2000 κατακτά το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα με τον Παναθηναϊκό, όπως και το 2002 με την ίδια ομάδα. Στις τέσσερις χρονιές του στην Ελλάδα, κατέκτησε τρεις φορές το πρωτάθλημα Ελλάδας. Ο Μποντιρόγκα, τίμησε κυριολεκτικά το ελληνικό μπάσκετ και έβαλε ψηλα τον πήχη για τους περιεφερειακούς παίκτες.
